Het reliëf zien is moeilijk (zie ). Zelfs ervaren oriënteerders hebben het vaak nog moeilijk een volgweg uit te stippelen door gebruik te maken van de hoogtelijnen (merkpunten in het reliëf) en vallen terug op het volgen van paden (als er al paden zijn). Proberen we hier dus eens verandering in te brengen.

Er is natuurlijk nog een groot onderscheid tussen terreinen met een sterk uitgesproken reliëf (zoals bv. de Ardennen) en gebieden met veel fijn reliëf (zoals bv. de duinrijke bossen in Limburg). Beginnen we met duidelijk uitgesproken reliëfvormen.

Helaas "verbergen" de meeste terreinen hun hoogtelijnen beter dan deze typische terrassen. Hiernaast geeft elk terras je een hoogtelijn zoals je die op een kaart zal terugvinden. Het is nu de kunst deze hoogtelijnen ook te zien zonder de terrassen.

Proberen we in eerste instantie echter een terrein te zien in deze typische terrasvorm om het reliëf beter te begrijpen. Wat springt in het oog op de foto? De top van de berg natuurlijk. Een duidelijk gesloten hoogtelijn in de vorm van een eilandje. Dit zijn de hoogste punten van de kaart.

Bovendien weet je dat rivieren en beken altijd in een dal stromen. Dit zijn de laagste punten van de kaart.

Vanaf de toppen vertrekken dikwijls kleinere beekjes naar de grotere waterlopen. Op hellingen is er natuurlijk een zekere erosie door deze beekjes, dus de hoogtelijnen maken een kleine "U" rond het beekje. Je kan met de gesloten kant van de "U" een pijltje maken dat de richting van de top aan geeft. Voor grote valleien is dit natuurlijk gemakkelijk. Hiermee kan je op de vorige kaart gemakkelijk de richting van de top bepalen.

Meer 1 ligt dus boven, meer 2 beneden.

Hoogtelijnen maken dus een bochtje naar de top toe als er een grachtje of een beekje is op een bergwand. Dit zijn dus altijd inlopers. Dit kan je helpen om op de kaart het onderscheid te maken tussen een inloper en een uitloper (als er een post staat kan je natuurlijk ook altijd naar de postenbeschrijving kijken).

Hiernaast een voorbeeld van een kaartje waarop de inlopers gemakkelijk te herkennen zijn.

Op sommige kaarten duidt de kaarttekenaar de richting van de helling meermaals aan met een klein richtingsstreepje. Dit maakt de interpretatie van de kaart eenvoudiger.

Dit is een officieel IOF-symbool doch het gebruik ervan is zeer sterk afhankelijk van de gewoonten van een land.

De moeilijkheden om de hoogtelijnen goed te lezen beginnen pas echt in duinachtige gebieden (hier hangt echter ook veel af van de kwaliteit van het afdrukken van de kaart waardoor soms veel informatie "wazig" wordt). De principes voor ruw reliëf blijven geldig. Het is zoeken naar toppen, valleien of doorgangen tussen de toppen, inzinkingen, kortom reliëfkenmerken die in het oog springen. In deze duinachtige gebieden is één enkele hoogtelijn vaak wel goed te zien op het terrein.

Passen we dit even toe op "het Pijnven". Enkele zeer duidelijke topjes zijn omcirkeld in het blauw. Ze bestaan uit minstens 2 hoogtelijnen en zijn dus goed te herkennen in het terrein. De rode pijltjes geven enkele opvallende vormen aan. Ook deze topjes of inzinkingen zal je goed kunnen zien.

Hoogtelijnen met "grillige" vormen zijn meestal "WEL" te zien op het terrein en bruikbaar als lijnmerkpunten. Daarentegen is de kans klein dat je een mooi gevormde hoogtelijn met grote bochten zal zien. Deze kan je "NIET" gebruiken.

Om dit hoofdstuk af te sluiten een reeks oefeningen:

• Vul de ontbrekende cirkels in: oefening 1 (Je moet een ontbrekend stukje kaart zoeken. Deze oefening verplicht je naar de details van het reliëf te kijken. Om het moeilijker te maken zijn de stukjes natuurlijk verdraaid.)
• Klimmen of dalen in ruw reliëf: oefening 2
• Klimmen of dalen in fijn reliëf: oefening 3

Hopelijk zie je nu al een beetje beter de hoogtelijnen of zal je ze in de toekomst beter kunnen zien. Je kan het enkel leren door veel te oefenen op het terrein. Het zal nog wel even duren vooraleer de kaarten in reliëfvorm gemaakt zullen worden ...